Gedragsverandering als vertrekpunt van duurzame mobiliteit

Sinds januari 2024 werkt Marieke bij provincie Overijssel als adviseur duurzaam reisgedrag. Met haar ervaring en frisse blik is ze de trekker van het nieuwe programma de doelgroepenaanpak, waarin alles draait om een ding: gedrag echt kunnen en willen veranderen.

Het idee achter doelgroepenaanpak is simpel, maar krachtig: als je een nieuw fietspad aanlegt, wil je niet alleen een mooi stuk infrastructuur, je wilt ook dat mensen daadwerkelijk de fiets pakken. “Alles wat we doen, is erop gericht dat mensen ander gedrag gaan vertonen. Daarvoor moet je eerst goed weten wie je doelgroep is en wat zij nodig hebben om te veranderen,” legt Marieke uit.

De aanpak is relatief nieuw binnen de provincie en wordt steeds breder ingezet. “Gedragsverandering werkt alleen als je écht iets wilt veranderen. Daarom kijken we nu al zoveel mogelijk aan de voorkant: hoe leren we de doelgroep goed kennen?”

Voordat Marieke bij de provincie kwam, werkte ze zeventien jaar bij gemeente Zwolle. Ze begon als verkeerskundig ontwerper, groeide door naar stadsergonoom en was de laatste jaren coördinator actieve mobiliteit. Dat alles in een stad die internationaal bekendstaat als wereldfietsstad. “Zwolle is de stad waar procentueel het meest wordt gefietst in Nederland,” vertelt ze trots.

Toch besloot ze na zeventien jaar dat het tijd was voor een nieuwe stap. Via een collega hoorde ze over een vacature bij de provincie. “Ik wilde graag nog doorgroeien en werken op een ander abstractieniveau. Bij de provincie merk ik dat ik weer ruimte heb om adem te halen.”

Als adviseur werkt Marieke aan uiteenlopende projecten, samen met andere afdelingen en externe partijen, zoals Wegen en Kanalen en de werkgeversaanpak Overijssel onderweg. Zo was ze betrokken bij het onderhoudsproject op de N337, waar na analyse bleek dat een e-bikekortingsactie effectief kon zijn. Dit omdat mensen met de auto behoorlijk om moesten rijden, terwijl voor een deel van de bewoners de fiets een heel goed alternatief is voor woon-en werkverkeer. Door de kortingsactie kregen deze mensen een extra stimulans om de overstap naar de fiets te maken. En de actie ging razendsnel: “Alle vouchers waren binnen vijf minuten weg. Een enorm succes!”

In Enschede werkt ze als opdrachtgever met partners aan een duurzame manier om bezoekers van het FC Twente stadion anders te laten reizen. En bij dit soort projecten werken we vanzelfsprekend nauw samen met partijen als de voetbalclub zelf. “Wat ik mooi vind, is dat we met onze projecten nu voorbeelden ontwikkelen die anderen weer kunnen gebruiken. Ik zou het fijn vinden als we een soort voorbeeldbank kunnen creëren, waarmee we andere partijen in het proces kunnen begeleiden.”

Wat Marieke belangrijk vindt, is dat er meer aandacht komt voor de mens achter het beleid. “Wie is nou de persoon voor wie we dit doen, en wat heeft diegene nodig? Dat is de kern van gedragsverandering.”
In Borne is onlangs een reguliere buslijn vervangen door een FlexRRReis “We hebben daar van tevoren onderzocht wat mensen nodig hebben. Daarbij bleek de buschauffeur een belangrijke rol te kunnen spelen om reizigers mee te nemen in de verandering. Dat menselijke aspect vind ik ontzettend leuk aan dit werk.”

Voor Marieke is het duidelijk: doelgroepenaanpak kan als paraplu fungeren voor andere beleidsaanpakken. “Het brengt ook in beeld wie je nodig hebt in een project en waar je kansen ziet om samen te werken met andere afdelingen.” Zo leggen we bijvoorbeeld bij projecten waar verkeersveiligheid een rol speelt actief de verbinding met collega’s van het team verkeersveiligheid. De samenwerking met Veilig, Slim en Duurzaam (waar de doelgroepenaanpak onder valt) willen we naar de toekomst toe nog verder versterken en integreren. We zijn immers allebei bezig met gedrag: hoe mensen zich gedragen in het verkeer, en wat zij nodig hebben om dat te veranderen.

Binnenkort start ze met een opleiding in gedragsverandering, waarin ze zich verder verdiept in de vraag wat mensen écht nodig hebben. “Ik geloof in de positieve kant van gedragsverandering.”